پیشینه
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی سابق) با نام ادارۀ انتشارات در سال 1352 و چاپخانۀ آن در سال 1354 فعالیت خود را رسماً آغاز کرد. از سال 1352 این اداره و روابط عمومی دانشگاه زیر نظر یک ادارۀ کل فعالیت میکرد. در بهمنماه سال 1353 «مرکز فروش کتاب» دانشگاه در ضلع جنوبی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه آغاز به کار کرد. دکتر علی آزمایش نخستین مدیر ادارۀ انتشارات در سال 1354 بود. هنگامی که این اداره در حوزۀ معاونت آموزشی دانشگاه به مسئولیت دکتر ابوالفضل قاضی قرار داشت، در همین سال ادارۀ انتشارات از روابط عمومی دانشگاه جدا شد و ادارهای با نام «دفتر انتشارات و تأمین منابع درسی» تأسیس گردید. پس از دکتر علی آزمایش، آقای رحمتالله مهراز مدیریت دفتر را عهدهدار شد. حدوداً از دیماه 1354 تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران و اندکی پس از آن تا اوایل سال 1358 این اداره با همان نام «دفتر انتشارات و تأمین منابع درسی» به فعالیت خود ادامه داد و دکتر ابوالفتح حکیمیان مدیریت دفتر را به مدت چهار سال عهدهدار بود. در همان سال شورای عالی انتشارات دانشگاه متشکل از ریاست دانشگاه، معاون آموزشی دانشگاه و نمایندگان دانشکدهها تشکیل شد و سپس پستهای سازمانی دفتر انتشارات و چاپخانه تصویب شد و اصولاً فعالیت رسمی و سازمانیافتۀ کنونی مرکز چاپ و انتشارات فعلی از آن زمان شکل گرفت. از سال 1359 این اداره با عنوان «سازمان چاپ و انتشارات» با مدیریت دکتر رضا شعبانی به فعالیت خود ادامه داد و از سال 1362 چاپخانۀ دانشگاه یکی از زیرمجموعههای امور عمومی شد و در همان سال انتشارات زیرمجموعه معاونت پژوهشی قرار گرفت. این تقسیمبندی پابرجا بود تا در تغییراتی که در سازمان تفصیلی دانشگاه در سال 1370 به وجود آمد، مجدداً انتشارات و چاپخانه با عنوان «مرکز چاپ و انتشارات» در هم ادغام شدند و از آن زمان تاکنون در زیرمجموعه معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه فعالیت میکند. در مرداد 1392 بر مبنای «نقشۀ جامع علمی کشور» و تصمیم رئیس وقت دانشگاه (آقای دکتر محمدمهدی طهرانچی)، «مرکز چاپ و انتشارات» و کتابخانۀ مرکزی و اسناد دانشگاه در یک واحد ادغام شدند (و همچنان در زیرمجموعۀ مدیریتهای معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه) و با نام «مرکز نشر، اسناد و کتابخانۀ مرکزی» ادامۀ فعالیت داد تا تیر ماه سال 1396 که بنا به ضرورت و اهمیت انتشارات دانشگاه بهعنوان یک واحد مستقل و آینۀ مهمترین فعالیتهای پژوهشی یک دانشگاه، یعنی تولید کتاب و مجله، از کتابخانۀ مرکزی جدا شد و با نام «مرکز نشر آثار علمی دانشگاه» با مدیریت مجدد دکتر محمدرضا نبید در دو حوزۀ کتاب و مجله ادامۀ فعالیت میدهد.
مدیران مرکز نشر آثار علمی پس از انقلاب اسلامی تا کنون
- دکتر رضا شعبانی (1359تا 1360)
- دکتر محمدصادق مهدوی
- دکتر محمدنقی غفوری
- دکتر محمدعلی اردبیلی (1367 تا 1369)
- دکتر محمدصادق مهدوی (مجدداً از 1369 تا 1374)
- حسنعلی کمالی (1374 تا بهمن 1374)
- محمدعلی سیفی (1375 تا 1376)
- دکتر عطاالله حسنی (1377 تا 1380)
- دکتر کورش فتحی واجارگاه (1380 تا 1384)
- دکتر احمدرضا ذوالفقاری (1384 تا 1385)
- دکتر محمدرضا نبید (1385 تا مهر 1392)
- دکتر رائد فریدزاده (از مهر 1392 تا تیر 1396)
- دکتر محمدرضا نبید (مجدداً از تیرماه 1396 تا کنون).
اهداف، فعالیتها و وظایف
مرکز نشر آثار علمی یکی از مدیریتهای معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه است. این مرکز برای دستیابی به اهداف ذکرشده در «سیاستهای نشر تولیدات و آثار علمی پژوهشی» و «سیاستهای نشر مجلات علمی» در حوزۀ انتشار کتاب و مجلات علمی دانشگاه شهید بهشتی فعالیت میکند.
این مرکز متشکل از دو اداره است: 1. ادارۀ نشر کتاب؛ 2. ادارۀ مجلات علمی دانشگاه.
فعالیتها
- نشر آثار علمی اصیل و ارزندۀ اعضای هیئت علمی دانشگاه، اعم از کتابهای مصوب شورای انتشارات و مجلات علمی دانشگاه و گزارشهای علمی پژوهشها؛
- نشر ترجمۀ آثار معتبر و ارزندۀ علمی و منابع درسی مصوب (مشروط به تازگی اثر)؛
- نشر متون کهن ارزشمند، آثار مرجع مانند فرهنگنامهها و دایرالمعارفها، مقالات و متن سخنرانیهای ارائه شده در همایشهای برگزار شده با همکاری دانشگاه؛
- تدوین سیاستگذاریها، فرایندها، آییننامهها و دستورالعملهای انتشار کتاب و مجلات علمی دانشگاه و بازنگری بهروزرسانی آنها؛
- اعلام ترجمۀ کتاب در دانشگاه و استعلام آن از سایر دانشگاههای کشور و اطلاعرسانی ترجمۀ کتاب در سایر دانشگاههای کشور به اعضای هیئت علمی دانشگاه؛
- شرکت در نمایشگاههای بینالمللی کتاب تهران و سایر نمایشگاههای تخصصی کتاب؛
- چاپ مشترک کتاب با ناشران معتبر دانشگاهی و سایر مراکز دولتی و فرهنگی کشور با هدف توسعه و بهبود توزیع کتابهای دانشگاه و تعدیل هزینههای چاپ کتاب؛
- فروش و توزیع کتاب به صورت چاپی و الکترونیک در دانشگاه و توزیع توسط موزعان برتر کتابهای ناشران دانشگاهی؛
- عضویت در کنسرسیوم سیزده ناشر برتر دانشگاهی کشور و شرکت در جلسات آن.
1. ادارۀ نشر کتاب
مرکز نشر هر نوع اثر علمی و تحقیقی شامل تصنیف، تألیف، ترجمه، تحشیه، تصحیح متون، گزارش پژوهشی و اسناد و مدارک علمی پژوهشی را در زمینۀ علم و فرهنگ، از اعضای هیئت علمی دانشگاه یا دانشگاهها و مراکز و مؤسسات علمی و پژوهشی دیگر، با رعایت مفاد « آییننامۀ انتشار کتاب» برای چاپ و نشر میپذیرد.
- تقویت بنیۀ علمی و ارتقای کیفی جامعه و بهویژه دانشگاهیان؛
- شناسایی و تشویق پژوهشگران، پدیدآورندگان، نویسندگان و مترجمان دانشگاهی به نگارش و تدوین و ترجمۀ آثار ارزنده؛
- جذب حمایتهای مالی برای مرکز نشر آثار علمی دانشگاه؛
- نهادینهکردن فرهنگ مکتوب در سطح دانشگاه و جامعه؛
- نیازمحورکردن نشر؛
- همکاری و مشارکت با ناشران معتبر داخلی و خارجی؛
- تولید و انتشار الکترونیک آثار علمی؛
- بینالمللیسازی نشر جهت گسترش مرزهای دانش.
- سفارش و نشر آثار اصیل و ارزندۀ علمی، مجموعهها، فرهنگها، دایرهالمعارفها و...؛
- تأمین منابع درسی دانشگاهی؛
- ساماندهی فرایند تولید آثار علمی دانشگاه؛
- ساماندهی توزیع و فروش آثار علمی؛
- نشر آثار علمی حاصل از کرسیهای نقد و نظریهپردازی؛
- نشر رسالههای برتر دانشجویی؛
- ساماندهی و ارتقای کیفیت داوری آثار علمی دانشگاه؛
- ایجاد فرایند تبدیل طرحهای پژوهشی اعضای هیئت علمی و رسالههای دکتری به کتاب.
2. ادارۀ مجلات علمی
نخستین نشریۀ علمی دانشگاه شهید بهشتی در سال 1347 به نام مجلۀ دانشگاه ملی ایران در دانشکدۀ حقوق منتشر شد که از سال 1367 با نام دوفصلنامۀ تحقیقات حقوقی به فعالیت خود ادامه داد. پس از آن در سال 1354 دومین نشریۀ علمی با نام مجلۀ دانشگاه ملی ایران در دانشکدۀ معماری و شهرسازی منتشر شد و در سال 1369 با دوفصلنامۀ صفه تغییر نام یافت و ادامۀ کار داد.
نشریۀ علوم زمین در سال 1357 ، پژوهشنامۀ علوم انسانی در سال 1364 و سپس فصلنامۀ رهیافت های سیاسی و بینالمللی، کمال مدیریت و پیام مدیریت در سال 1380، همچنین فصلنامههای دانشنامه، توسعه و آموزش و پرورش در سال 1381 و فصلنامههای علوم محیطی و آینۀ معرفت در سال 1382 به مجموعۀ نشریات علمی دانشگاه اضافه شد.
اکنون در بهار سال 1399 شمار مجلات علمی دانشگاه شهید بهشتی به 41 عنوان رسیده که 12 عنوان آن به زبان انگلیسی است.
- ارتقای رتبۀ علمی و جایگاه جهانی دانشگاه؛
- افزایش ارجاعدهی به مقالات نشریات علمی دانشگاه؛
- افزایش ضریب تأثیر مقالات نشریات علمی دانشگاه.
- نظارت کیفی بر نشریات علمی دانشگاه با توجه به شاخصهای بینالمللی؛
- ارائه راهکارهای لازم برای حضور موثر نشریات علمی دانشگاه در عرصۀ بینالمللی؛
- تدوین اهداف دانشگاه از تأسیس و پشتیبانی انتشار نشریات علمی.
- تدوین «سیاستهای نشر مجلات علمی» و «آییننامۀ نشریات علمی» دانشگاه شهید بهشتی؛
- تأسیس شورای سردبیران و مدیرمسئولان نشریات علمی دانشگاه، برای هماهنگیهای راهبردی؛
- تعریف و اتخاذ شیوههای صحیح انتخاب مدیر مسئول، اعضای هیئت تحریریه، سردبیر و در صورت نیاز تغییر آنها (با اولویت جذب افراد با وابستگی سازمانی بینالمللی)؛
- برگزاری کارگاههای تخصصی برای آموزش مسئولان و دستاندرکاران نشریات علمی دانشگاه؛
- پیگیری امور مربوط به نشریات علمی دانشگاه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
- پیگیری امور مربوط به نشریات علمی دانشگاه در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛
- پیگیری و نظارت بر نمایهسازی نشریات در پایگاههای ملی و بینالمللی؛
- راهنمایی نشریات علمی دانشگاه برای جذب حامیان مالی؛
- دریافت شناسۀ الکترونیک (DOI) برای نشریات و مقالات علمی دانشگاه ؛
- زمینهسازی برای معرفی و توزیع بینالمللی نشریات انگلیسی دانشگاه ؛
- حمایت از تأسیس نشریات تخصصی میانرشتهای بینالمللی؛
- رایزنی و تلاش برای انتشار مشترک نشریات با ناشران بینالمللی؛
- تلاش برای حفظ تعداد نشریات داخلی و ارتقای کیفی آنها.